آیا رژیم غذایی در پرکاری تیروئید موثر است؟
پرکاری تیروئید به معنای افزایش تولید هورمون های تیروئید است که معمولا با کاهش سطح TSH و افزایش تیروکسین تیرویدوتیرونین ( T3,T4) مشخص می شود. از آنجا که این هورمون ها نقش کلیدی در سوخت و ساز بدن دارند، پرکاری تیروئید غالبا با کاهش وزن، احساس گرما، افزایش اشتها، تپش قلب، تنفس های کوتاه، لرز، تهوع، تغییرات خلق و خوی و اختلا ل خواب همراه است. همچنین غده تیروئید در تنظیم سطح کلسیم و فسفر و حفظ تراکم استخوانی نقش کلیدی دارد. این بیماری در خانم ها شایع تر از آقایان است. در ادامه مقاله به بررسی نقش رژیم غذایی در پرکاری تیروئید می پردازیم.
پرکاری تیروئید ممکن است به علت گواتر سمی (بیماری گریوز) یا ناشی از التهاب تیروئید (تیروئیدیت) باشد که باعث آزاد شدن مقدار زیادی هورمون تیروئید می شود و یا مصرف بیش از حد داروی تیروئید و یا تداخل دارویی ایجاد شود.
بدیهی است هیچ کدام از این دلایل را نمی توان با رژیم غذایی پیشگیری یا درمان کرد. به عبارتی چیزی به عنوان رژیم پرکاری تیروئید نداریم و درمان آن به هرعلتی که باشد با تجویز دارو انجام می‌شود. بنابراین اگر علائم پرکاری تیروئید دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اما با خوردن برخی غذاها، می توانید تا حدی از علائم پرکاری تیروئید کم کنید. در ادامه مطلب، مواد غذایی مفید و محدویت های غذایی ترجیحی در مدیریت علائم این بیماری را به شما معرفی می کنیم:
مواد غذایی مفید در رژیم غذایی در پرکاری تیروئید:
- انواع توت ها
از توت فرنگی، زغال اخته تا تمشک انتخاب با شماست. توت ها سرشار از آنتی اکسیدان هستند و بنابراین می توانند سیستم ایمنی بدن شما را قوی تر کنند و در رژیم غذایی در پرکاری تیروئید استفاده شوند. مصرف یک واحد از این گروه در طول روز توصیه می شود.
- خانواده کلم ها (سبزیجات چلیپایی)
کلم بروکلی بخشی از خانواده خوراکی های گواتروژن است؛ یعنی خوراکی هایی که باعث کاهش تولید هورمون تیروئید در این غده می شوند. مواد غذایی متعلق به این دسته به سبزیجات “چلیپایی” یا “صلیبی” معروف هستند. اگر بروکلی دوست ندارید، می توانید از سایر اعضای این خانواده مانند گل کلم، کلم کیل و یا کلم برگ استفاده کنید. یک واحد یا بیشتر از این سبزیجات را می توانید به رژیم غذایی در پرکاری تیروئید، اضافه کنید.
- سایر سبزیجات و میوه ها غنی از ویتامین A، بتاکاروتن و ویتامین C:
انبه، آناناس، زردآلو، هلو، ذغال اخته، گریپ فروت، کیوی، هویج، کرفس، سیب زمینی شیرین و فلفل دلمه ای
- خوراکی های غنی از ویتامین د و امگا ۳
ماهی سالمون سرشار از ویتامین د است. این ویتامین، یک ماده مغذی ضروری بوده که با کلسیم همکاری می کند تا سلامت استخوانی بدن ما حفظ شود. سالمون، همچنین مقدار زیادی اسید چرب امگا ۳ داشته که برای سلامت ما ضروری می باشد. بدن ما به طور طبیعی قادر به تولید این اسیدهای چرب نبوده، بنابراین بایستی آن را از منابع غذایی تامین کنیم. اگر به ماهی علاقه ندارید، می توانید ویتامین د لازم را از تخم مرغ یا قارچ و امگا ۳ لازم را از گردوی خام، روغن زیتون و روغن بذر کتان بگیرید.
- غذاهای حاوی سلنیوم
سلنیوم یک ریزمغذی است که بدن برای متابولیسم هورمون تیروئید به آن نیاز دارد. مطالعات نشان می دهند که سلنیوم می تواند علائم بیماری های مربوط به پرکاری تیروئید را تا حدی بهبود ببخشد. از میان افرادی که داروهای ضد تیروئید مصرف می کنند، آن هایی که مکمل سلنیوم در رژیم غذایی در پرکاری تیروئید دریافت می کنند، نتایج بهتری از خود نشان داده اند. غذاهای حاوی سلنیوم شامل ماهی تن، میگو، انواع گوشت های قرمز و سفید، تخم مرغ، جو دو سر و اسفناج می باشد.
- لبنیات
پرکاری تیروئید در صورتی که درمان نشود، می تواند باعث ضعیف شدن استخوان ها و پوکی استخوان شود. برای جلوگیری از این اتفاق، مصرف ۳ واحد از غذاهای سرشار از کلسیم مانند ماست، شیر یا پنیر در رژیم غذایی در پرکاری تیروئید حتما توصیه می شود.
محدودیت های غذایی در پرکاری تیروئید
- خوراکی های با ید بالا
ید زیاد می تواند از طریق تحریک فعالیت غده تیروئید، باعث بدتر شدن علائم پرکاری تیروئید شود. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، باید حتی الامکان از مصرف بیش از حد غذاهایی مانند نمک ید دار، غذاهای کنسروی، زرده تخم مرغ، غذاهای دریایی مانند جلبک و صدف و آجیل و مغزهای شور خودداری کنند.
- سویا
مطالعات حیوانی نشان داده اند که خوردن سویا می تواند با جذب ید رادیواکتیو (که درمان اصلی و بسیار موثر بیماری پرکاری تیروئید است) تداخل ایجاد کند. بنابراین، توصیه می شود که بیماران از خوردن خوراکی هایی نظیر شیر سویا، سس سویا و روغن سویا در رژیم غذایی در پرکاری تیروئید اجتناب کنند.
- گلوتن
مطالعات نشان داده است که بیماری های خود ایمنی تیروئید مانند بیماری گریوز (Grave’s Disease)، اغلب در میان افرادی که بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن) دارند، بیشتر است. علت این مسئله واضح نیست، اما ژنتیک ممکن است یکی از عوامل تاثیرگذار باشد. افراد مبتلا به بیماری سلیاک، همچنین نسبت به سایر افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های خود ایمنی دیگر هستند. بیماری سلیاک باعث آسیب به دیواره روده باریک در نتیجه جذب گلوتن می شود. گلوتن یک پروتئین است که در گندم، جو، چاودار و جو دو سر وجود دارد. افراد مبتلا به بیماری سلیاک، بایستی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن پیروی کنند. برخی از مطالعات پیشنهاد می کنند که پیروی کردن از رژیم بدون گلوتن، می تواند به جذب بهتر داروهای درمان پرکاری تیروئید کمک کرده و باعث کاهش التهاب شود.
- کافئین
کافئین می تواند باعث شدیدتر شدن برخی از علائم پرکاری تیروئید، از جمله تپش شدید قلب، لرزش بدن، اضطراب و بی خوابی شود. در صورت امکان، افراد مبتلا به پرکاری تیروئید بایستی از مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی کافئین خودداری کنند. این خوردنی ها شامل قهوه، چای سیاه پررنگ، شکلات، نوشابه و نوشیدنی های انرژی زا می باشند.
نکات مهم در تنظیم رژیم غذایی در پرکاری تیروئید
با توجه شدت بیماری که گاه ممکن است سوخت و ساز بدن ۶۰ تا ۱۰۰ برابر افزایش یاید، رژیم غذایی معمولا به صورت پرکالری (۴۰ کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) و پرپروتئین (۰٫۷۵ تا ۱٫۱ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) تنظیم می شود. به طبع نیاز به ویتامین های گروه B مخصوصا B1 ،B6 ،B12 که در سوخت و ساز بدن نقش دارند، افزایش می یابد. معمولا از یک مولتی ویتامین مینرال و منابع غنی ویتامین C استفاده می کنیم.
در مواردی که پرکاری تیروئید ناشی از بیماری گریوز باشد، مکمل ویتامین A نیز مصرف می شود.
مصرف مکمل کلسیم نیز در صورت عدم دریافت کافی منبع غذایی با نظر پزشک انجام می شود.
مصرف آب کافی ۳ تا چهار لیتر در روز باید مورد توجه باشد. در موارد گزروفتالمی، محدودیت آب و نمک ممکن است لحاظ شود.
نکته مهم: به هنگام انتخاب مولتی ویتامین مینرال باید دقت شود که مکمل فاقد ید باشد و از مصرف طولانی مدت مکمل ها پرهیز شود.
