رژیم غذایی مناسب افزایش وزن کودکان شامل چه مواردی می باشد؟
با اینکه در دنیای امروز، چاقی کودکان یک معضل بهداشتی جهانی شده است اما در عین حال، خانواده های بسیاری هم هستند که با لاغری بیش از حد کودکانشان درگیرند و به هر دری می زنند تا کودکشان گرم گرم وزن اضافه کند. وزن گیری طبیعی کودک به عوامل زیادی بستگی دارد. شرایط ژنتیکی، تغذیه در دوران جنینی و شیرخوارگی، وزن و شرایط حین تولد، وضعیت سلامت و بیماری و همچنین شرایط روحی و محیطی پیرامون همگی به طور مستقیم و غیر مستقیم بر روند وزن گیری کودک اثر می گذارند. به همین دلیل تنظیم رژیم غذایی مناسب افزایش وزن کودکان در کنار دیگر فاکتورها می تواند تاثیرگذار باشد.
در موارد حساسیت غذایی کودک چه کنیم؟
اگر کودکی مشکل حساسیت یا عدم تحمل غذایی داشه باشد، قبل از هر اقدامی برای افزایش وزن، باید عامل حساسیت زایی که باعث تحریک سیستم ایمنی می شود از برنامه غذایی او حذف شود. مثلا در کودکی که حساسیت به گلوتن دارد تا زمانی که گلوتن (یعنی منابع گندم و جو) از برنامه او حذف نشود، وزن گیری طبیعی اتفاق نمی افتد. شایع ترین موارد حساسیت غذایی تا پنج سالگی، حساسیت به پروتئین گاوی، تخم مرغ ، بادام زمینی، ماهی و گندم است.
گاهی نیز عدم تحمل غذایی به جهت نقص آنزیمی کودک است و در این موارد، کودک به طور مادرزادی قادر به متابولیسم برخی ترکیبات غذایی نیست. در این موراد نیز حذف ماده غذایی شرط لازمه وزن گیری کودک است.
در مواردی که حساسیت غذایی و اختلال متابولیکی مطرح نیست، باید کمبود آهن، زینک و ویتامین D مورد توجه قراد گیرد. در واقع، برخی کمبودهای غذایی خود عامل بی اشتهایی و سوء جذب می شوند. در این موارد استفاده دوره ای از مولتی ویتامین مینرال ها ضروری است. کودکانی که تا زیر دو سال به طور منظم ویتامین A و D و آهن مصرف نکرده اند، بیشتر در معرض بی اشتهایی و عدم وزن گیری بهینه اند.
اما آنچه بیش از همه در عدم افزایش وزن کودکان سالم موثر است، شرایط محیطی و رفتاری کودکان است. غالبا ما با مشکل وزن گیری و بی اشتهایی کودک در مواردی مواجه هستیم که والدین نسبت به رفتارهای تکاملی کودکان آگاه نیستند و رفتارهای آن ها زمینه مقاومت های ذهنی برای غذا خوردن کودک می شود.
جالب است بدانید ریشه مقاومت های غذایی کودک در بسیاری از موارد به شرایط روحی و روانی مادر مرتبط است. مادرانی که دچار افسردگی و بی حوصلگی هستند، بیشتر از عدم وزن گیری و بدغذایی کودک خود شکایت می کنند. از این رو در این گروه ها، پیش از آن که به سراغ تنظیم رژیم غذایی مناسب افزایش وزن کودکان برویم، لازم است روی بهبود شرایط روحی مادر متمرکز شد.
مقاومت های غذایی کودکان در سنین مختلف، دلایل متعددی دارد و برای یافتن راهکارهای اصلاحی تغذیه ای باید این علل ضمن در نظر گرفتن سن کودک، ریشه یابی شوند.
کودکان شیرخوار گرچه تا دو سالگی وزن کمتری نسبت به بچه های شیر خشک خوار دارند؛ اما خوب است بدانید مقاومت های حسی و رفتاری غذا خوردن در این بچه ها کمتر است.
چالش های غذایی در بچه ها
چالش های غذایی در بچه ها عمدتا سه دسته هستند:
- چالش های حسی است که مربوط یه بافت، دما و طعم غذا هستند.
- چالش های رفتاری
- چالش های حسی- رفتاری
چالش های حسی با صبر و خلاقیت والدین به تدریج رفع می شوند. اما چالش های رفتاری چون بیشتر به شرایط محیطی وابسته اند، به زمان بیشتر و مداخلات بیشتری نیاز دارند. یکی از روش هایی که در چالش های رفتاری موثر است، جلب مشارکت کودک در مراحل مختلف تهیه کردن و خوردن غذا است.
بچه ها به خوبی می دانند که غذا خوردن آن ها برای والدین بسیار مهم است، بنابراین، خیلی اوقات امتیازها و خواسته هایشان از والدین را با شرط گذاشتن غذا خوردن می گیرند که غالبا این رفتار را از والدین خود یاد گرفته اند. در این موارد، دادن غذاهای فاقد ارزش غذایی به عنوان پاداش، غلط ترین کار ممکن است. عباراتی مثل گوشتتو بخور پفک می دهم، شیرتو بخور چیپس میدم، در این خانواده ها زیاد به کار برده می شود. والدین مخصوصا پدربزرگ مادربزرگ ها، همواره باید هوشیار باشند تا فرزندشان برای خوردن مواد غذایی سالم از آنان برای تهیه خوراکی های ناسالم و بی ارزش امتیاز نگیرد.
الگوسازی صحیح غذایی
الگوسازی صحیح غذایی به هنگام وعده های غذایی به طور مستقیم و غیر مستقیم بر وزن گیری کودک اثر می گذارد.
برخی از این الگوهای مهم در رژیم غذایی مناسب افزایش وزن کودکان عبارتند از:
- صرف منظم صبحانه در خانواده بین ساعت ۸ تا ۱۰ صبح. نباید صبحانه به دیرتر از ساعت ۱۰ کشیده شود.
- صرف غذا در محیط آرام و دور از بحث های روزانه
- مصرف میان وعدهای پرانرژی مثل استفاده از انواع اسموتی (ترکیب لبنیات پرچرب با میوه ها و مغزدانه ها)
- استفاده از سالادهای میوه همراه با آب میوه و کنجد و بادام در میان وعده
- استفاده از پودینگ ها و پوره های متنوع با سبزیجات مثل انواع پوره سیب زمینی با ترکیبات سبزیجات و نعنا
- استفاده از اسنک ها و ساندویچ های خانگی با کره بادام زمینی، کرم شکلاتی و یا انواع پنیر
- استفاده از کوکوهای متنوع با پنیر و کینوا
- استفاده از گرانولا (ترکیب جو پرک، گندم پرک، عسل، بادام، فندق، میوه های خشک)، به صورت خانگی هم می شود به راحتی تهیه کرد.
- تهیه پاستاها و پیتزاهای متنوع خانگی (بدون سوسیس و کالباس)
- تهیه فرنچ تست ( تخم مرغ، شیر و نان تست)+ آب میوه
- استفاده از انواع آش با کشک و آبگوشت و ته چین
- استفاده از انواع برگه میوه ها و برنجک، شاهدانه، نخودچی و کشمش
- خواب شبانه به موقع، اصلا انتظار نداشته باشید کودک شما دیرتر از یازده بخوابد و دیرتر از ده صبح بیدار شود و بتوانید به افزایش وزن و قد او کمک زیادی بکنید. پس گرچه در پایان این مقاله به اصلاح الگوی خواب اشاره می شود، اما باید بدانید اصل پایه ای برای موفقیت در افزایش وزن کودک است.
نکته نهایی برای افزایش وزن کودکان
در مشاوره تغذیه برای رژیم غذایی مناسب افزایش وزن کودکان باید راهکارهای شخصی سازی شده با توجه به شرایط خانوادگی، فرهنگی و سلایق غذایی کودک و سوابق رشدی او ارائه گردد.
