وزن گیری در دوران بارداری
وزن گیری طبیعی در دوران بارداری یکی از ملموس ترین نکات در مورد پیشرفت خوب یک بارداری سالم است. اکثر خانم ها با شروع بارداری، برایشان این سوال مطرح است که تا پایان بارداری باید چقدر وزن اضافه کنند و مهمتر اینکه این افزایش وزن باید در هر دوره از بارداری به چه میزان باشد تا بهترین شرایط رشدی جنین رقم بخورد. همواره دو عامل اصلی تعیین کننده محدوده نرمال وزن گیری بارداری هستند:
- وزن پیش از بارداری مادر
- تعداد قل های بارداری
نکته مهم این است که وزن گیری طبیعی بارداری با شیب مشخصی پیش برود. هر خانم می تواند بر اساس دو عامل فوق جدول وزن گیری طبیعی خود را از سایت دانلود کند و پرینت آن را با خود داشته باشد و روند وزن گیری خود را هفته به هفته روی نمودار دنبال کند.
بر اساس این منحنی ها، خلاصه محدوده وزن گیری طبیعی بدین قرار است:
| وزن شروع بارداری | تک قلویی | دو قلویی |
| BMI < 18.5 | ۱۲.۵ تا ۱۸ | ۲۲.۵ تا ۲۸ |
| BMI 18.5-24.59 | ۱۱.۵ تا ۱۶ | ۱۶٫۵ تا ۲۴.۵ |
| MMI 25-29.9 | ۷ تا ۱۱.۵ | ۱۴ تا ۲۲.۵ |
| BMI > 30 | ۵ تا ۱۲.۵ | ۱۱.۵ تا ۱۹ |
بهترین شرایط این است که محدوده نرمال وزن گیری از همان سه ماهه اول بارداری لحاظ شود.
این موضوع در مورد مادرهایی که دچار کم وزنی و چاقی پیش از شروع بارداری هستند، بسیار مهم است. مادرانی که در سه ماهه اول بیش از حد وزن می گیرند، چالش بیشتری برای مدیریت وزن خود در ماه های آخر بارداری دارند و با عوارض مختلف بارداری از ویار شدید گرفته تا دیابت بارداری، فشار خون و خطر زایمان زود رس بیشتر مواجه می شوند.
بنابراین اگر خانمی با وزنی خارج از محدوده طبیعی، باردار شود باید در اولین فرصت رژیم غذایی متناسب با شرایط خود را دریافت کند. هر چند وزن گیری اصلی جنین بعد از هفته ۲۰ اتفاق می افتد و بیشتر وزن گیری تا قبل این زمان، مربوط به افزایش توده بدنی مادر و مایع اطراف جنین است. محدوده نرمال وزن گیری بارداری از همان ابتدای بارداری، شاخصی برای ارزیابی کفایت تغذیه ای مادر است.
البته ذکر این نکته ضروری است که وزن گیری طبیعی، شاخص کافی برای بررسی کفایت و تعادل و تنوع غذای دریافتی نیست و متخصص تغذیه برای قضاوت نسبت به بهینه بودن تغذیه مادر و جنین به بررسی الگوی مصرف مادر در طی روز باید توجه ویژه ای داشته باشد.
در واقع، عوامل تغذیه ای و در دسترس بودن مواد غذایی از مهم ترین عوامل محیط پیرامون جنین هستند که بر تکثیر و تقسیم سلولی جنین و شکل گیری ارگان های طبیعی جنین از تعداد سلول های قلبی گرفته تا سلول های کلیوی و مغزی و آستانه ترشح هورمون ها تاثیر بسیار دقیق و لحظه به لحظه ای دارد.
این بدان معناست که مراجعه به متخصص تغذیه باید قبل از اینکه وزن گیری از محدوده نرمال خارج شود، انجام گیرد تا عدم کفایت در تنوع، تعادل و مقدار غذای دریافتی در هفته ها و ماه های قبل، تاثیر نامطلوبی بر تکثیر و تقسیم سلولی نگذارد.
معمولا در سه ماه اول باراداری، نیاز مادر به انرژی افزایش نمی یاید و وزن گیری در سه ماه اول هر هفته بین صفر تا نیم کیلوگرم و در پایان سه ماه، جمعا نیم تا ۲ کیلو گرم است.
در سه ماهه دوم بارداری افزایش وزن هر هفته حدود ۴۵۰ گرم است و در پایان سه ماهه دوم، شش تا هفت کیلو افزایش وزن در باراری تک قلویی که با وزن طبیعی شروع شده باشد، نرمال است.
و اما در سه ماهه سوم هر هفته ۴۵۰ تا ۵۰۰ گرم وزن اضافه می شود که در پایان سه ماهه سوم ۵ تا ۹ کیلوگرم اضافه خواهد شد.
از آنجایی که عوامل فرا تغذیه ای متعددی چون عوامل ژنتیکی، سابقه ورزش کردن مادر، وضعیت خون رسانی مادر به جنین و میزان فعالیت و استراحت مادر نقش بسیار مهمی در محدوده نرمال وزن گیری بارداری دارد. توجه به وزن گیری در طیف نرمال در هر سه ماهه بارداری برای ما مهم است، نه صرف رسیدن به یک عدد خاص.
برای مشاهده توزیع وزن بین مادر و جنین به مقاله وزن گیری دوران بارداری مراجعه فرمایید.
نکات مهم:
کاهش وزن در دوران بارداری حتی در مواردی که بارداری با چاقی و اضافه وزن شروع می شود، مطلوب نیست.
وزن گیری خارج از محدوده نرمال وزن گیری بارداری، مادر را در معرض خطر دیابت بارداری، پره اکلامپسی، خونریزی پس از زایمان،عفونت‌ها، لخته شدن خون، تولد نوزاد با وزن بالا و زایمان سخت قرار می دهد.
عدم وزن گیری طبیعی مادر در سه ماهه دوم و سوم بارداری نیز خطر تولد نوزادانی نارس یا با وزن زیر ۲ کیلو و ۵۰۰ گرم را به دنبال خواهد داشت.
بنابراین در پایان، مجدد تاکید می شود فایل مربوط به وزن گیری طبیعی بارداری را با توجه به شرایط خود پرینت گرفته و همچون منحنی رشد کودک، روند وزن گیری خود را هفته به هفته ثبت بفرمایید.
بهترین زمان برای مشاوره تغذیه که رشد بهینه جنین شما را در پی داشته باشد، قطعا پیش از خارج شدن از محدوده نرمال وزن گیری بارداری است.
