نقش تغذیه مردان قبل از IUI در موفقیت این روش چقدر است؟
شیوع ناباروری در ایران تقریباً ۲۰ درصد است، یعنی از هر ۵ زوج یکی از زوجین با مشکل ناباروری مواجه هستند. تغذیه مردان قبل از IUI یکی از عوامل مهم در موفقیت این روش کمک باروری می باشد و در این مقاله سعی داریم به بررسی این موضوع بپردازیم.
اگر در هر میلی لیتر از مایع انزالی کمتر از ۱۵ تا ۲۰ میلیون اسپرم و یا در کل مایع انزالی کمتر از ۳۹ میلیون اسپرم وجود داشته باشد مرد مبتلا به ناباروری است. انواع ناباروری در مردان شامل عدم تولید تعداد مناسب اسپرم و یا عدم کیفیت مناسب اسپرم ها جهت باروری می باشد که از روش های کمک باروری نظیر IUI می توان در این افراد استفاده کرد. IUI به معنای تزریق مستقیم اسپرم به درون رحم است.
حداقل از چه زمان قبل از فرایند IUI باید مراقب های تغذیه ای را انجام داد؟
فرایند اسپرم زایی یک فرایند حدوداً ۷۴ روزه می باشد و بهتر است قبل از انجام فرایند IUI مراقبت های تغذیه ای و دیگر مراقبت های لازم انجام گیرد تا بتوان اسپرم هایی با قدرت باروری بالا و سالم تولید کرد.
قطعا تغذیه نقشی اساسی در روند تولید اسپرم، حرکت و کیفیت باروری اسپرم و در کل نقشی کلیدی در باروری ایفا می کند.
بنابراین چنانچه زوجی کاندید انجام IUI هستند توجه به نکات زیر از لحاظ تغذیه مردان قبل از IUI از همان ابتدای ورود به سیکل درمان می تواند نتیجه درمان را به طرز شگفت انگیزی افزایش دهد.
مدیریت وزن در مردان نابارور
چاقی شکمی به طور مستقیم و غیر مستقیم کیفیت و تعداد اسپرم را کاهش می دهد. در واقع چاقی به عنوان یک عامل التهابی در بدن شناخته می شود که می تواند تاثیر منفی بر روی تولید اسپرم ها بگذارد.
البته افرادی که الگوی غذایی غلط دارند یعنی از منابع آنتی اکسیدانی و ریز مغذی ها در وعده های غذایی، بی بهره اند ولی اندام های به ظاهر متناسب و وزن ایده آل دارند نیز ممکن است به مشکلات ناباروری و کاهش کیفیت اسپرم ها دچار شوند.
کاهش وزن غیر اصولی و ناگهانی به وسیله رژیم های غیر اصولی سبب کاهش کیفیت اسپرم های تولید شده می شود و بهتر است وزن با یک روند متعادل زیر نظر یک متخصص تغذیه و با اصول علمی کاهش پیدا کند.
اصلاح نوع چربی دریافتی
ترکیب و نوع چربی دریافتی بیشتر از مقدار چربی دریافتی بر کاهش کیفیت اسپرم موثر است.
اسیدهای چرب ترانس موجود در گوشت کبابی و فراورده های گوشتی صنعتی نظیر سوسیس، کالباس، همبرگر، کیک و شیرینی های صنعتی و روغن های گیاهی جامد بیش از سایر انواع چربی ها، هم تعداد و هم تحرک اسپرم را مختل می کنند و باید در تغذیه مردان قبل از IUI به جایگزین کردن این منابع پرداخت.
جالب است بدانید بالا بودن سطح کلسترول خون به دلیل رژیم غذایی نامناسب علاوه بر ایجاد مشکلات قلبی – عروقی بر عملکرد بیضه ها و اسپرم ها نیز اثر سوء دارد.
ترکیب کربوهیدرات دریافتی
از دیگر عوامل آسیب زای تولید اسپرم می توان به منابع کربوهیدراتی تشکیل دهنده رژیم غذایی اشاره کرد. کربوهیدرات به عنوان یکی از اجزای جدایی ناپذیر و یا به عبارتی عمده ترین منبع انرژی تشکیل دهنده رژیم های غذایی است. به طوری که در رژیم های غذایی تشکیل دهنده در هر سنی باید چیزی در حدود ۵۰ درصد انرژی دریافتی حاصل از غذاها از کربوهیدرات ها تامین شود. پس در تغذیه مردان قبل از IUI نیز نقش ویژه ای دارد.
اما کربوهیدرات ها بر اساس نوعشان می توانند مضر یا مفید باشند. از کربوهیدرات های با تأثیر سوء بر فرآیند اسپرم زایی می توان به قند، شکر، شیرینی، آرد سفید و نان سفید به دلیل تغییرات ناگهانی قند خون پس از مصرف اشاره کرد که بهتر است این منابع از رژیم غذایی حذف و یا محدود شوند.
عوامل اکسیداتیو
کاهش دریافت مواد خوراکی که باعث ایجاد رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو می شوند و نیاز به آنتی اکسیدان ها را افزایش می دهند در تغذیه مردان قبل از IUI نقش مهمی دارد.
عوامل اکسیداتیو با تخریب و تاثیر منفی بر روی غشاها و آنزیم های بدن سبب از کار افتادگی و ایجاد نقص در عملکرد سلول ها می شوند. افزایش سن، استعمال دخانیات و استفاده از استروئید‌های آنابولیک (برای ورزشکاران) مصرف زیاد الکل از عوامل تشدید کننده استرش اکسیداتیو هستند.
یکی از تاثیرات سوء عوامل اکسیداتیو حمله به ماده ژنتیکی DNA اسپرم ها و تخریب آن ها می باشد که می تواند منجر به نازایی و سقط خود به خودی جنین گردد.
گوشت های کبابی به دلیل شرایط پخت نامناسب بر روی زغال می توانند نقش مخربی برای بیضه ها در فرآیند تولید اسپرم داشته باشند و حتی الامکان باید از مصرف گوشت های کبابی روی ذغال اجتناب کرد.
مواد غذایی مفید در تغذیه مردان قبل از IUI
بهترین میوه‌ها و سبزیجات: می توان به انار، انگور قرمز، توت فرنگی، شاه توت (میوه با رنگ های قرمز و هیجانی)، موز، بروکلی، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، قارچ، هویج و سیب اشاره کرد که منابع بسیار غنی حاوی آنتی اکسیدان و املاح ضروری برای افزایش اسپرم هستند.
بهترین دانه ها: می توان به تخمه آفتابگردان، تخمه کدو حلوایی، تخم دانه کتان و تخمه دانه چیا اشاره کرد. تخم مرغ و عدس جوانه زده شده برای فرایند اسپرم زایی بسیار مفید هستند.
بهترین نوع لبنیات: استفاده از منابع با چربی کم؛ چرا که چربی لبنیات از دست چربی های مضر برای اسپرم زایی است.
بهترین منابع چربی: منابع اسیدهای چرب اُمگا۳ که در مواد غذایی نظیر ماهی ها، گردو، دانه کتان و دانه چیا یافت می شوند تاثیر بسیار مطلوبی بر تولید اسپرم های سالم و بارور دارند.
مکمل ها
سلنیوم: بر اساس تحقیقات انجام شده تاثیر مکمل سلنیوم به تنهایی اثری بر بهبود ناباروری ندارد ولی مکمل یاری سلنیوم به همراه ویتامین A تاثیر چشم گیری بر بهبود ناباروری داشته است.
کوآنزیم Q10: که یک آنتی اکسیدان داخل سلولی است توسط اغلب سلول‌های بدن انسان ساخته می‌شود و همچنین می توان آن را از منابع غذایی نیز بدست آورد. در طی تحقیقاتی مشخص شد که تاثیر کوآنزیم Q10 بر ناباروری بسیار مفید بوده و تا حد زیادی قادر به درمان روند تولید اسپرم است. از دسته مواد غذایی که شامل کوآنزیم Q10 هستند می توان به ماهی ساردین، بادام زمینی، مغز پسته، دانه سویا، مغز گردو، دانه کنجد، سیب، بروکلی، کلم فندقی، کلم پیچ، هویچ، گل کلم، ذرت، زیره سبز، دانه کتان، سیر، جو، شیرین بیان، آنانا و، سیب زمینی اشاره کرد.
کلسیم: یکی از املاح بسیار مهم و ضروری برای تولید اسپرم کلسیم است و بهتر است حتما از منابع حاوی کلسیم به جای مکمل ها در تغذیه مردان قبل از IUI استفاده شود.
*هنوز شواهدی مبنی بر تأثیر سوء چای، قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار بر اسپرم زایی گزارش نشده اما اگر همراه با شکر مصرف شوند، حتماً اثر سوء خواهند گذاشت.
* از عوامل محیطی موثر بر کاهش فرایند اسپرم زایی می توان به سموم کشاورزی، استفاده از ظروف پلاستیکی و نچسب تفلون در تهیه غذا اشاره کرد.
