رژیم غذایی با کالری منفی چگونه امکان پذیر است؟
رژیم غذایی با کالری منفی یا به عبارت دیگر رژیم حاوی مواد غذایی چربی سوز همواره مورد توجه و صحبت در محافل عمومی، مجلات و سایت های مختلف هستند. هدف از این مقاله بیان واقعیت علمی و چگونگی اثر بخشی این رژیم ها و مواد غذایی معروف به چربی سوز در کاهش وزن می باشد.
در حقیقت ادعای رژیم های با کالری منفی و مواد غذایی چربی سوز بر این اساس است که مواد غذایی با کالری منفی دارای کالری پایینی هستند و بدن انرژی بیشتری نسبت به آن چه که از مصرف آن ها جذب می کند، باید صرف هضم و جذب آن ها کند. درنتیجه نه تنها خوردن آن ها کالری به بدن اضافه نمی کند بلکه مقداری انرژی نیز برای متابولیسم آن ها از ذخایر انرژی بدن گرفته می شود، و در ادامه نیز برخی چنین نتیجه گیری کرده اند که هر چقدر بخواهید می توانید از این مواد غذایی مصرف کنید و همچنان وزن کم کنید.
این ایده و تئوری که گستردگی بسیاری در سایت های اینترنتی، کتاب ها و تبلیغات الکترونیک به ویژه از سال ۲۰۰۵ میلادی پیدا کرده است، در وهله اول بسیار جالب و خوشایند به نظر می آید اما آیا این ایده با فیزیولوژی و عمکلرد متابولیکی واقعی بدن هماهنگی دارد؟ آیا خوردن هر چه بیشتر این مواد غذایی آن طور که ادعا می شود باعث می شود تا بدن مانند یک ماشین چربی سوز عمل کند در کتاب رژیم غذایی با کالری منفی حدود ۱۰۰ ماده غذایی با خاصیت فوق برای شما نام برده می شود که با خوردن آن ها بدون این که نیازی به ورزش و یا روزه داری و یا تحمل گرسنگی داشته باشید می توانید در ۷ روز ۷ کیلو گرم وزن کم کنید و ۳ برابر سریع تر از سایر رژیم ها لاغر شوید! البته این لیست و کتاب ۸۰ صفحه ای الکترونیک بعد از پرداخت حدود ۲۰ دلار در اختیار شما قرار داده می شود و غالبا یک حراج چند دلاری نیز در گوشه صفحه شما را به پرداخت این مبلغ تشویق می کند!!!!
چند مثال هیجان انگیز هم غالبا برای خوانندگان زده می شود، کرفس و کلم بروکلی از نمونه های رایج هستند. مثلا در مورد کرفس گفته می شود که ۴۰ گرم کرفس ۷ کالری انرژی دارد، درحالی که بدن به ۳۰ کالری برای هضم و جذب آن نیاز دارد. اگر چنین مطلبی درست باشد شما ۲۳ کالری مصرف می کنید و اگر در روز ۵ بار مصرف آن را تکرار کنید در آخر ماه حدود نیم کیلو گرم وزن کم می کنید. همچنین در در مورد کلم بروکلی ذکر شده است که مصرف ۱۰۰ گرم آن باعث صرف ۵۵ کالری در بدن برای هضم و جذب آن می شود و یا در مورد پرتقال ۲۵ کالری نهایتا از بدن گرفته می شود تا این میوه مورد استفاده بدن قرار گیرد!!! یا گفته می شود که گریپ فروت یک کاتالیست سوزاننده چربی است و بنابراین مصرف آن را قبل و یا همراه وعده غذایی توصیه می کنند!!!!
فهرست سبزیجات و میوه جات با کالری منفی
| سبزیجات کالری منفی | میوه جات کالری منفی |
| گل کلم – کرفس – مارچوبه – بروکلی – کلم – بادمجان – هویج – کاسنی – شاهی – خیار- رازیانه – کدو – تره فرنگی – کاهو – ترب – فلفل – تربچه – اسفناج – گوجه فرنگی – شلغم – سیر – لوبیا سبز – ریواس | سیب – زغال اخته – گریپ فروت – شاه توت – توت سیاه – گلابی – لمیو – پرتقال – هلو – آلو – تمشک – توت فرنگی – نارنگی – هندوانه – طالبی – گرمک – انبه – آناناس |
حال بگذارید با یک عینک علمی که با فیزیولوژی و متابولیسم واقعی بدن منطبق است این ادعا را بررسی کنیم، هر ایده و تئوری که در ظاهر به نظر منطقی بیاید الزاما در بدن ما به همان صورت اتفاق نخواهد افتاد.
۱- باید گفت که تا کنون هیچ مطالعه علمی چنین تئوری را بررسی نکرده است و دانشمندانی که بر متابولیسم بدن مطالعه می کنند بیان می کنند که در حال حاضر ابزار متابولیکی برای سنجش انرژی مورد نیاز برای هضم و جذب مواد غذایی خاص وجود ندارد. و هیچ مطالعه تجربی وجود ندارد که بگوید اگر شما مثلا مقدار مشخصی شاه توت مصرف کردید این مقدار مشخص انرژی می سوزانید. ضمن آن که میزان مصرف انرژی برای هضم و جذب مواد غذایی به متابولیسم فردی، ترکیب غذای مصرفی در وعده های غذایی قبل و شدت فعالیت فیزیکی و سن بستگی دارد و در تمام افراد یکسان نیست.
۲- آن چه که مسلم است آن است که به هر حال همه غذاها دارای میزان مشخصی از کالری می باشند و هیچ غذایی را نمی توانید پیدا کنید که به هیچ وجه دارای کالری نباشد.
۳- کم کردن وزن به دنبال مصرف مواد غذایی که در فهرست مواد غذایی با انرژی منفی وجود دارند به جهت آن نیست که این مواد چربی می سوزانند بلکه به علت جایگزین نمودن آن ها با مواد غذایی پر کالری است. نتایج یک مطالعه نشان می دهد که وقتی وعده غذایی با یک سالاد بزرگ ۱۰۰ کالری ( مرکب از کاهو، گوجه، هویج، خیار، کمی سس بدون چربی و پنیر موزارلا) شروع می شود میزان کل انرژی دریافتی در وعده غذایی تا ۱۲ درصد نسبت به زمانی که سالاد مصرف نمی شود کاهش می یابد. ولی اگر غذا با یک سالاد کوچک تر کم حجم تر و ۲۰۰ کالری شروع شود در پایان وعده ۸% کالری بیشتر دریافت می شود و اگر این سالاد ۴۰۰ کالری باشد انرژی دریافتی در پایان ۱۷% بیشتر است. بنابراین ما به دنبال احساس سیری است که کالری کمتری دریافت می کنیم و نه به علت اثرات متابولیک مواد غذایی در بدن.
۴- نکته مهم دیگر آن است که تنظیم رژیم غذایی فقط علم محاسبه کالری مواد غذایی نیست. این اشتباه بزرگی است که رژیم غذایی فقط با محاسبه کالری تنظیم شود. غذا خوردن و تغذیه یک رفتار است که در طی زمان شکل می گیرد و توجه به عوامل رفتاری هنگام تنظیم رژیم غذایی بیش از محاسبه کالری در موفقیت اجرای بلند مدت رژیم غذایی موثر است.
۵- با این که با یک جستجوی ساده رژیم غذایی با کالری منفی در اینترنت با انواع بسیار متنوعی از این رژیم ها مواجه می شوید اطلاعات بسیار کمی همراه با این رژیمدها به شما داده می شود، در عوض با تبلیغات بسیار گوناگونی ذهن شما را هم زمان درگیر می کنند، مثل کاهش وزن از طریق هیپنوتیزم و……
بنابراین برای اثبات تئوری رژیم غذایی کالری منفی نیاز به تحقیقات بیشتری است. به هر حال ما فقط بر روی این امر می توانیم تاکید کنیم که مصرف غذاهایی که ظاهرا حاوی کالری بالایی نیستند، سبب می شود تا افراد بتوانند وزن خود را پایین بیاورند و همین امر خود می تواند به عنوان گزینه مثبتی برای یک شروع ایده آل پیرامون کاهش وزن دائمی است. بهدعلاوه اگر به فهرست مواد غذایی با کالری منفی مراجعه کنید متوجه می شود که این فهرست حاوی مواد غذایی غنی از ویتامین ها و و مواد معدنی است و گرچه ادعای چربی سوزی در مورد آن ها پشتوانه علمی ندارد اما تشویق به مصرف مواد ذکر شده بسیار مناسب است.
نکته دیگر آن است که رژیم های با کالری منفی فاقد مقدار کافی منابع کلسیم هستند و مقدار پروتئین و چربی آن ها نیز پایین است. بنابراین مصرف چند هفته و یا چند ماه آن ها بدن را با کمبود مواجه می کند. از طرف دیگر گرچه کم کردن کالری دریافتی قطعا باعث کاهش وزن می شود اما باید بدانید که کم کردن بیش از حد انرژی باعث افت متابولیسم بدن و افزایش وزن می شود.
نکته دیگر قابل توجه در این جا اشاره به اثر گرمازایی مواد غذایی (Thermic effect of food) یا همان انرژی مورد نیاز برای متابولیسم چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتین ها است. که به طور کلی ۱۰% انرژی مصرفی بدن را تشکیل می دهند ( ۶۰ تا ۷۰ انرژی مورد نیاز برای تامین انرژی پایه و ۲۰ تا ۳۰ درصد برای فعالیت های فیزیکی مصرف می شود.) این میزان در چربی ها ۳ تا ۵% ، در کربوهید رات ها ۱۵% و در پروتین ها حدود ۳۰% است. برای مثال با مصرف سینه مرغ که حدود ۲۰۰ کالری باشد ۳۰% انرژی یا ۶۰ کالری صرف متابولیسم می شود و ۱۴۰ کالری در بدن باقی می ماند. بنابراین با مصرف منابع پروتیئی کم چرب همراه با منابع موجود در فهرست مواد غذایی با کالری منفی که ارزش ویتامین و مواد معدنی و فیبر بالایی دارند نه تنها می توانید اشتهای خود را کنترل کنید، بلکه سوخت و ساز بدن خود را در محدوده مشخصی می توانید افزایش دهید.
پس نتیجه توضیحات ارائه شده آن است که مصرف میوه و سبزی خاص نمی تواند بدن را به یک ماشین چربی سوز تبدیل کند و مصرف بیش از حد یک ماده غذایی حتی اگر در فهرست مواد غذایی با کالری منفی باشد زمانی که شما بیش از نیاز انرژی دریافت می کنید نمی تواند در کاهش وزن موثر باشد. اگر واقعا می خواهید به طور موثر کالری بسوزانید باید ورزش را شروع کنید زیرا ماده چربی سوزی تا کنون از نظر علمی با تصوری که به شما القا شده است وجود ندارد. بنابراین به دنبال رژیم غذایی با کالری منفی به عنوان راهی برای کاهش وزن نباشید.
