نقش پروبایوتیک ها در سیستم ایمنی و تنظیم عملکرد آن
نقش پروبایوتیک ها در سیستم ایمنی و تنظیم عملکرد آن موضوعی است که در این مقاله به بررسی آن می پردازیم تا به تمام سوالات شما در زمینه پروبایوتیک ها پاسخ دهیم.
پروبایوتیک در زبان یونانی به معنای “برای زندگی” است و این واژه اولین بار در سال ۱۹۶۵ برای میکروارگانیسم هایی که اثر مثبتی در رشد و تعادل فلور میکروبی روده داشتند به کار گرفته شد. تا کنون تعاریف متعددی برای پروبایوتیک ها بیان شده و امروز بر مبنای تعریف FAO و WHO در سال ۲۰۰۲ پروبایوتیک به میکروارگانیسم های زنده و غیر پاتوژنی اطلاق می شود که در صورت مصرف مقادیر کافی اثرات سلامت بخشی ویژه ای برای میزبان دارند. البته به نظر می آید این تعریف نیز در چند سال آینده بر مبنای نقش های برجسته پروبایوتیک ها تغییر خواهد کرد، به طوری که برخی از محققین واژه ایمیونوبیوتیک ”immunobiotic’ را برای این میکروارگانیسم ها به جهت نقش کلیدی آن ها در کنترل پاسخ های سیستم ایمنی پیشنهاد کرده اند.
مطالعه پروبایوتیک ها
مطالعه بر روی پروبایوتیک ها عمدتا با بررسی اثرات آن ها در تنظیم فلور میکروبی و مخاط دستگاه گوارش به عنوان بزرگ ترین ارگان ایمنی بدن و مهم ترین سد فیزیکی در برابرآنتی ژن ها آغاز شد. فلور میکروبی دستگاه گوارش از بدو تولد تا دوره میان سالی دست خوش تغییرات اساسی می شود. عوامل متعددی همچون مصرف داروهای مختلف، آنتی بیوتیک ها، مصرف غذاهای فرایند شده و کم فیبر، عفونت های میکروبی مختلف و استرس های روانی می توانند باعث بر هم خوردن تعادل آن شوند. که نتیجه آن بروز مشکلاتی چون عدم جذب موثر موادمغذی، کاهش اثر بخشی داروها، افزایش سرعت واکنش های مرتبط با پیری، ضعف فیزیکی، بروز سرطان ها، افزایش حساسیت به عفونت ها و به طور کلی پاسخ ناکافی سیستم ایمنی است.
مشاهده شده است که پروبایوتیک ها نه تنها با تاثیر مستقیم بر فلور میکروبی دستگاه گوارش و بهبود سد فیزیکی از طریق کاهش نفوذ پذیری ماکرو مولکول ها وافزایش اتصالات محکم سلول های اپیتلیال و بهبود ترشح موسین از مخاط گوارشی باعث ارتقا پاسخ ایمنی به صورت موضعی می شوند، بلکه می توانند پاسخ سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی را نیز تعدیل نمایند. بدین معنا که پرو بایوتیک های خاص باعث افزایش فاگوسیت ها و تسهیل فاگوسیتوز می شوند. به علاوه گونه های خاص پروبیوتیک با تاثیر بر بلوغ سلول های اختصاصی ارائه کننده آنتی ژن (APC) یعنی سلول های دندرتیک (DC)، به عنوان سلول های خط اول سیستم ایمنی سلولی باعث ترشح سیتوکین های مختلف ونهایتا القاء پاسخ سلول های T می شوند. به طورکلی از تداخل پروبایوتیک ها با دندرتیک سل ها، بروز پاسخ های ایمنی تنظیمی قابل مشاهده است که باعث مهار واکنش های التهابی می شوند.
همچنین مشاهده شده است گونه های خاصی از پروبایوتیک ها باعث افزایش ترشح ایمونوگلوبولین A (IgA) و حتی کاهش عفونت های روده ای می شوند. در عین حال گونه ای دیگر باعث کاهش ترشخ ایمونوگلوبولین E (IgE) و واکنش های آلرژیک در پاسخ به اواآلبومین می شوند. مشاهده اثرات سیستمیک پروبایوتیک ها از طریق ایمنی هومورال و سلولی باعث شده است تا پروبیوتیک ها نه تنها در درمان بیماری های التهابی دستگاه گوارش نظیر IBD مورد توجه قرار گیرند بلکه به کارگیری آن ها در شرایط التهاابی خارج از دستگاه گوارش نظیر آسم، آلرژی، اگزما و آرتریت روماتوئید موضوع تحقیقات اخیر باشند. از میان پروبایوتیک ها عمدتا لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و بیفیدوباکتریوم بیفیدوم مورد مطالعه قرارگرفته اند.
لازم به ذکر است علاوه برتاثیر پروبایوتیک ها در سیستم ایمنی و بهبود عملکرد سیستم ایمنی، اثرات سلامت بخشی زیر نیز توسط گونه خاصی از پروبیوتیک ها توسط مطالعات متعددی ادعا شده است، البته مکانیسم های سلولی دقیق در ارتباط با برخی از این تاثیرات هنوز شناسایی نشده است.
اثرات پروبایوتیک ها در سلامتی
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش (رفع اسهال، رفع یبوست، جلوگیری و کاهش بیماری ها و عفونت های روده ای مانند هلیکوباکتر، سالمونلا و شیگلا)
- جلوگیری از اثرات جنبی درمان با آنتی بیوتیک ها
- کاهش کلسترول سرم خون
- کاهش فشار خون
- ضد دیابت
- ضد سرطان
- افزایش دستیابی به ویتامین ها و مواد معدنی
- کاهش مشکل عدم تحمل لاکتوز
با توجه به گسترش دانش پایه در زمینه پروبایوتیک ها و همچنین گرایش به کاربرد آن ها در درمان بیماری ها و همچنین توانایی آن ها در ساخت ویتامین ها ی B و K ، هضم مقدماتی پروتئین ها، بهبود جذب کلسیم، متابولیسم لاکتوز وکاهش عدم تحمل لاکتوز باعث شده است تا امروز پروبایوتیک ها سهم بسیار مهمی در حوزه غذاهای عملگرا یا فراویژه داشته باشند و تولید محصولات متنوع پروبیوتیک در کشورهای توسعه یافته مورد توجه خاص صنایع غذایی قرار گیرد.
امیدوارم با نقش پروبایوتیک ها در سیستم ایمنی و سلامت بدن آشنا شده باشید. در ادامه اگر سوالی در این زمینه ذهن شما را درگیر کرده است می توانید از طریق دیدگاه همین محتوا با ما درمیان بگذارید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان باشیم.
