نقش ویتامین A در سلامت کودکان چیست؟ نیاز کودکان به ویتامین A چقدر است؟
ویتامین A یکی از ویتامین های کلیدی و حیاتی برای رشد و تکامل صحیح کودکان بوده و نقش ویتامین A در سلامت کودکان بسیار مهم است. در این مقاله به میزان نیاز کودکان به ویتامین A ، بهترین منابع آن و نحوه جلوگیری از دریافت کم یا زیاد این ویتامین می پردازیم.
از نقش های مهم ویتامین A در بدن، می توان به نقش آن در بینایی، رشد استخوان ها و محافظت از بدن در برابر عفونت ها اشاره نمود، به علاوه ویتامین A در حفظ سلامت و رشد و تکثیر سلول ها در بافت های مختلف و ارتباطات بین سلولی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. این ویتامین در سلامت پوست، مو و ناخن، ریه، کلیه و قلب نیز اهمیت زیادی دارد.
میزان نیاز کودکان به ویتامین A
بچه ها از بدو تولید تا پایان دوازده ماهگی به ۱۲۰۰ واحد بین المللی، کودکان ۱ تا ۳ سال به ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی و بالای ۴ سال به ۱۲۰۰ واحد بین المللی ویتامین A نیاز دارند.
معمولا از بعد از دوسالگی نیاز کودکان به ویتامین A از طریق منابع غذایی تامین می شود اما استفاده از مکمل ویتامین A تا پایان دو سالگی به جهت رشد و تکثیر سریع سلولی ضروری است.
دریافت کافی منابع ویتامین A در مادران شیرده به تامین نیاز ویتامین A شیرخوار کمک می کند، زیرا این ویتامین از رژیم غذایی مادر وارد شیر می شود.
از بعد از دو سالگی دریافت روزانه ویتامین A همیشه لازم نیست، بلکه مهم این است که بتوانیم مقدار کافی آن را در دوره زمانی یک هفته ای دریافت کنیم، چون ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که می تواند در بدن ذخیره شود.
در نوزدان نارس باید به دریافت کافی مکمل ویتامین A توجه بیشتری شود زیرا این نوزادان ذخیره کمتری از این ویتامین دارند و کمبود آن می تواند مشکلات بینایی، ریوی و خطر ابتلا به اسهال را تشدید کند.
منابع غذایی ویتامین A
منابع ویتامین A به دو شکل فعال یا ساخته شده و پیش ساز ویتامین A در رژیم غذایی وجود دارند. غنی ترین منابع غذایی ویتامین A، جگر و روغن ماهی هستند. شیر و تخم مرغ نیزا دارای ویتامین A ساخته شده و فعال و مقداری پیش ساز ویتامین A هستند. بیشتر منابع غذایی ویتامین A به صورت پیش‌ساز ویتامین A در سبزیجات برگ سبز، سبزیجات زرد و نارنجی رنگ، گوجه فرنگی و فرآورده های آن و همین طور میوه های زرد و نارنجی مانند پرتقال و بعضی از روغن های گیاهی موجود می‌باشد. شاید بتوان گفت غنی ترین منابع غذایی پیش ساز ویتامین A، هویج، بروکلی، طالبی، کدو حلوایی و کدو سبز هستند. بنابراین منابع غذایی حیوانی عمدتا فرم ساخته شده ویتامین A و منابع گیاهی، پیش‌ساز این ویتامین را دارند که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود.
کمبود ویتامین A
کمبود ویتامین A، در بچه هایی بیشتر دیده می شود که دسترسی آن ها به منابع ویتامین A ناکافی است و یا پیش سازهای ویتامین A را در برنامه غذایی هفتگی خود به مقدار کافی دریافت نمی کنند. بنابراین احتمال بروز کمبود ویتامین A در کودکی که شیر، تخم مرغ و سبزیجات رنگی از برنامه غذایی او حذف شده است، بیشتر است.
دلایل عمده کمبود ویتامین A در کودکان
سه دلیل عمده برای کمبود ویتامین A در بچه ها وجود دارد. یکی اینکه مادران این کودکان کمبود ویتامین A دارند و در نتیجه ویتامین A کمی در شیر مادر تولید می شود. دوم اینکه این کودکان در دوران از شیرگیری، تحت رژیم های غذایی قرار داده می شوند که ویتامین A بسیار کمی دارند و سومین عامل ابتلای مکرر به بیماری ها، بی اشتهایی، سوء جذب و افزایش کاتابولیسم بدن در دوره های بیماری خاص و سوء جذب است.
چه بچه هایی در معرض کمبود ویتامین A هستند؟
همان طور که پیشتر اشاره شد معمولا بچه های نارس ذخیره کبدی ویتامین A کمتری دارند و دچار اختلالاتی در جذب هستند، لذا در معرض خطر بیشتر کمبود ویتامین A می باشند. در نوزادان و بچه هایی که در کشورهای در حال توسعه هستند، کمبود ویتامین A شایع است، بنابراین مکمل یاری با ویتامین A تا دو سال معمولا جزء پروتکل کشورها می باشد. در پروتکل کشور ما هم دریافت مکمل ویتامین A به همراه ویتامین D تا پایان دوسالگی وجود دارد تا مخصوصا از مشکلات بینایی پیشگیری شود و خطر بروز بیماری های عفونی کاهش یابد.
مصرف چه مقدار ویتامین A زیاده روی است؟
بچه های ۱ تا ۲ سال نباید بیش از ۲۰۰۰ واحد بین المللی در روز و بچه های ۴ تا ۸ سال هم نباید بالای ۳۰۰۰ واحد بین المللی در روز ویتامین A دریافت کنند، بنابراین اگر از چندین نوع مولتی ویتامین مینرال در خانه استفاده می شود، باید مطمئن شد که مجموع دوز ویتامین A آن ها بیشتر از مقدار توصیه شده نیاز کودکان به ویتامین A نباشد.
پس موقع دادن مکمل به بچه ها، حتما باید به دوز ویتامین A که در آن مکمل وجود دارد، دقت شود. دریافت زیاد ویتامین A می‌تواند باعث حالت تهوع، سرگیجه، سردرد، اختلال بینایی و اختلال در عملکرد هماهنگ عضلات شود و اثرات بلند مدت آن می تواند شامل مشکلات کبدی و اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی باشد.
مسمومیت ویتامین A
معمولا از طریق دریافت منابع غذایی گیاهی ویتامین A، دچار دریافت زیاد از حد ویتامین A نمی شویم. همچنین بعید به نظر می رسد منابع حیوانی هم بتوانند باعث مسمومیت ویتامین A شوند. آن چیزی که باعث مسمومیت ویتامین A می شود، دریافت مکمل های ویتامین A بیش از دوز مورد نیاز برای سن است. دریافت زیاد منابع گیاهی ویتامین A، فقط می تواند باعث بروز تغییراتی در رنگ پوست شود که بعد از حذف این منابع از بدن، رنگ پوست به حالت عادی برمی گردد و مسمومیتی ایجاد نمی شود.
فهرست منابع غذایی حاوی ویتامین A
- یک دوم فنجان آب هویج IU22.567
- یک چهارم سیب زمینی شیرین پخته ۱۲٫۹۰۷ IU
- یک عدد هویج خام ۸٫۶۶۶ IU
- یک چهارم فنجان هویج پخته ۶٫۷۰۹ IU
- یک چهارم فنجان اسفناج پخته ۵٫۷۲۹ IU
- یک چهارم فنجان کدوحلوایی ۵٫۷۱۷ IU
- یک چهارم فنجان کلم قمری پخته ۴٫۹۷۹ IU
- یک چهارم فنجان طالبی ۱٫۳۵۲ IU
- یک چهارم فنجان زردآلو ۱٫۰۳۷ IU
- یک چهارم فنجان فلفل دلمه‌ای قرمز ۷۲۰ IU
- یک چهارم فنجان اسفناج خام ۷۰۳ IU
- یک چهارم فنجان انبه ۶۳۱ IU
- یک دوم فنجان جو دو سر آماده غنی شده ۶۲۶ IU
- یک چهارم فنجان بروکلی پخته ۶۰۳ IU
- یک چهارم فنجان نخود سبز ۵۲۵ IU
- یک دوم فنجان آب گوجه فرنگی ۵۴۶ IU
- یک دوم فنجان شیر غنی شده ۲۵۰ IU
- یک چهارم فنجان هلوی کنسرو ۲۳۶ IU
- نصف تخم مرغ بزرگ ۱۶۰ IU
- یک چهارم فنجان فلفل دلمه‌ای سبز ۱۳۷ IU
