آیا کنترل پارکینسون با تغذیه مناسب امکانپذیر است؟
بیماری پارکینسون نوعی اختلال مغزی است که منجر به لرزش، سفتی عضلات، مشکل در راه رفتن، تعادل و هماهنگی می شود. نزدیک به یک میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند. علائم پارکینسون معمولاً به تدریج شروع می شود و با گذر زمان پیشرفت می کند. با پیشرفت بیماری، ممکن است افراد در راه رفتن و صحبت کردن با مشکل مواجه شوند. همچنین ممکن است دچار تغییرات ذهنی و رفتاری، مشکلات خواب، افسردگی، مشکلات حافظه و خستگی شوند. علت اصلی شناخته شده بیماری پارکینسون، عوامل وراثتی و جهش در یک سری ژن های خاص گزارش شده که در آن نوع خاصی از سلول های دستگاه عصبی از بین می روند که سبب کاهش سطح ماده ای به نام دوپامین در بدن می شود و در نتیجه فرد ازانجام فعالیت های عادی روزانه ناتوان می گردد. در این مقاله قصد داریم راه های کنترل پارکینسون با تغذیه مناسب را بررسی کرده و بایدها و نبایدهای آن از دیدگاه تغذیه را بیان کنیم.
بیماری پارکینسون درمان قطعی و کامل ندارد و به کمک جراحی، دارو درمانی، توصیه های تغذیه ای و ورزش های مخصوص تا حدودی می توان آن را کنترل نمود. طبق تحقیقات انجام شده پیروی از برخی اصلاحات در سبک زندگی می تواند باعث رسیدن به دو هدف بزرگ در روند درمان پارکینسون گردد. این دو هدف شامل:
1) کند کردن سرعت پیشرفت بیماری
۲) کنترل عوارض جانبی بیماری
اصول رژیم درمانی در کنترل پارکینسون با تغذیه:
رژیم این بیماران مبتنی بر الگوی غذایی مدیترانه با سطح آنتی اکسیدانی بالا و حذف چربی های اشباع، قند و شکر و کاهش نمک، حذف غذاهای فرآیند شده و کنسروی است. همچنین بافت غذاها باید متناسب با توان بلع و وضعیت گوارش تنظیم شود.
آنتی اکسیدان ها:
دریافت کافی طیف وسیعی از منابع غذایی گیاهی تازه برای بالا بردن سطح آنتی اکسیدان های این بیماران ضروری است تا سلول های مغزی را در برابر آسیب های بیشتر محافظت کند. همواره تاکید به تازه خوری و استفاده از پوره سبزیجات و میوه جات تازه در وعده های غذایی این بیماران مهم است.
امگا ۳:
دارای خاصیت ضد التهابی است که مصرف آن می تواند برای بیماران مبتلا به پارکینسون مفید باشد. چرا که التهاب عصبی یکی از ویژگی های پارکینسون است. تحقیقات زیادی در خصوص خواص چربی های ضروری امگا ۳ صورت گرفته است که به صورت قابل توجهی منجر به بهبود افسردگی در بیماران مبتلا به پارکینسون شده است. غنی ترین منابع چربی امگا ۳ از ماهی هایی مانند ماهی سالمون، ماهی قزل آلا، شاه ماهی، ساردین و تن ماهی است. نوع دیگر اسید چرب امگا ۳ به نام آلفا لینولنیک اسید (ALA) می باشد که اکثراً در روغن های گیاهی مانند روغن سویا، روغن کلزا، گردو، روغن کتان، روغن جوانه گندم و روغن بزرک و مغزها یافت می شود. بدن خود به تنهایی قادر به تولید اسید چرب امگا ۳ نیست؛ بنابراین لازم است آن را از منابع غذایی و مکمل ها دریافت کند. همچنین درباره تأثیر اسیدهای چرب امگا ۳ علاوه بر اثرات آن در کنترل پارکینسون با تغذیه به سلامت قلب، کنترل علائم افسردگی، بیماری آلزایمر و سایر بیماری ها شواهد بسیار مطلوبی وجود دارد.
کمبودهای غذایی شایع در بیماری پارکینسون:
- کمبود ویتامین D
مصرف منظم مکمل در کنار دریافت شیر و غذاهای غنی شده و تخم مرغ و استفاده از آفتاب کافی
- کمبود روی
استفاده از گوشت، دانه ها و جوانه ها
- کمبود ویتامین C
در کنترل پارکینسون با تغذیه از فلفل دلمه، مرکبات، توت فرنگی، کیوی و بروکلی به وفور استفاده می کنیم.
- کمبود ویتامین B1
در کنترل پارکینسون با تغذیه منابع نخود، موز، پرتقال، مغزدانه ها و غلات کامل تقریبا روزانه در رژیم استفاده می شوند.
- کمبود آهن
استفاده از مکمل با دوز مناسب برای هر فرد و توجه به دریافت منابع گیاهی و حیوانی آهن برای کنترل پارکینسون با تغذیه مناسب ضروری است.
سایر نکات مهم در تنظیم رژیم غذایی بیماری پارکینسون
- کنترل یبوست
بسیاری از بیماران مبتلا به پارکینسون به دلیل کند شدن سیستم گوارشی یبوست را تجربه می کنند. در بهترین حالت یبوست آزار دهنده است. اما در بدترین حالت روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهد. با رژیم غذایی غنی از فیبر در منابعی مانند میوه ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، حبوبات و نان می توان تا میزان زیادی از یبوست جلوگیری کرد. نوشیدن مایعات زیاد و ورزش، می تواند در بهبود یبوست و جلوگیری از آن نقش موثری داشته باشد.
- ضرورت توجه به دریافت آب کافی در کنترل پارکینسون با تغذیه
داروهایی که بیماران پارکینسون از آن استفاده می کنند، می توانند بدن را با کم آب و فرد را با حالت گیجی، برهم خوردن تعادل، ضعف و مشکلات کلیوی مواجه کنند. به توصیه متخصصان، نوشیدن روزانه هشت لیوان آب ضروری است. همچنین می توان آب بدن را با منابعی نظیر چای ها و دمنوش ها، میوه های حاوی آب فراوان و آب نوش ها تامین نمود.
- توجه به تداخل غذا و دارو
مهمترین مسئله در تدوین یک رژیم غذایی اصولی در کنترل پارکینسون با تغذیه، توجه به تداخلات غذا و دارو در این افراد می باشد. داروهایی که بیشتر برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شوند، کاربی دوپا و لوودوپا می باشند که جذبشان در روده کوچک اتفاق می افتد. مصرف غذای حاوی پروتئین بالا مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، فرآورده های لبنی، آجیل و حبوبات همراه با دارو باعث کاهش جذب دارو و اثر بخشی آن می شود.
توصیه می شود که این افراد، مصرف مواد غذایی پروتئینی را به وعده ها و میان وعده های ساعات انتهایی روز محدود و داروهای خود را در ساعات ابتدایی روز مصرف کنند.
یکی از ویتامین هایی که در روند اثرگذاری داروها در بیمار مبتلا به پارکینسون تداخل ایجاد می کند، ویتامین B6 (پیریدوکسین) می باشد. ویتامین B6 به دلیل ماهیت شیمیایی خود مانع از اثر کافی لوودوپا می شود و بهتر است، مصرف منابع این ویتامین با فاصله زمانی از مصرف دارو انجام شود. منابع ویتامین B6 عبارتند از: نخود، لوبیا، موز، کیوی، گوشت گاو، سینه مرغ، ماهی قزل آلا، توفو و اسفناج.
همچنین نکته حائز اهمیت در مصرف دارو و غذا، تداخل نوشیدنی های الکلی و لوودوپا می باشد که بسیار مهم است و باید مصرف نوشیدنی های الکلی در کنترل پارکینسون با تغذیه حذف شود.
- کمبود اشتها و حالت تهوع
این علائم از عوارض مصرف داروهای پارکینسون و افسردگی ناشی از بیماری است. برای کنترل حالت تهوع و استفراغ، می توان از مواد غذایی استفاده کرد که به راحتی جویده می شوند و بلع و هضم راحت تری دارند، مانند نان تست، سوپ بلغور جو دوسر، برنج های مخلوط، رشته فرنگی، پوره میوه ها و سبزیجات، آب میوه ها، دم نوش ها و اسموتی ها.
